-
1 салкын
1. прил.1)а) холо́дный, моро́зныйсалкын кул — холо́дная рука́
салкын көн — моро́зный день
салкын җил — холо́дный ве́тер
салкын кыш — холо́дная ( суровая) зима́
б) студёный, ледяно́йбик салкын су — студёная вода́
2) холо́дный (не отапливаемый, не утеплённый, не излучающий тепла)салкын сарай — не утеплённый сара́й
салкын вагон — холо́дный ваго́н
салкын бүлмә — холо́дная ко́мната
салкын йолдызлар — холо́дные звёзды
3)а) холо́дный, осты́вший; сты́лый; не подогре́тый ( о пище)салкын коймак — холо́дные ола́дьи
салкын бәрәңге — осты́вший карто́фелъ
салкын аш — сты́лый суп
б) холо́дный ( в обычном виде)өстәлдә салкын закускалар — на столе́ холо́дные заку́ски
салкын ашамлык кына әзерләү — гото́вить то́лько холо́дные блю́да
в) холо́дный, прохлади́тельныйсалкын эчемлекләр — прохлади́тельные напи́тки
4) перен.а) холо́дный, бесстра́стный, бесчу́вственный, безду́шныйсалкын хатын — бесстра́стная же́нщина
салкын темперамент — холо́дный темпера́мент
б) холо́дный, хала́тный, равноду́шный, безразли́чный, безуча́стныйэшкә карата салкын мөнәсәбәт — равноду́шное отноше́ние к рабо́те
в) хладнокро́вный, сде́ржанныйсалкын акыл — холо́дный ум
5) спец. холо́дный, производи́мый без нагрева́ниясалкын штамповка — холо́дная штампо́вка
балыкны салкын юл белән ыслау — холо́дное копче́ние ры́бы
6) перен. холо́дный, сухо́й, суро́вый, стро́гий, недоброжела́тельныйсалкын елмаю — холо́дная улы́бка
салкын караш — недоброжела́тельный взгляд
2. сущ.салкын мөгамәлә — холо́дное обраще́ние
1) хо́лод, моро́з, сту́жакышкы салкын — зи́мний хо́лод
көчле салкын елганы катырды — сту́жа скова́ла ре́ку́
2) обычно мн. ч.салкыннархолода́, моро́зысалкын башланды — уда́рили моро́зы
3) холодо́к, прохла́даагач астына салкынга утыру — сесть в холодо́к под де́ревом
3. нареч.иртәнге салкында яхшырак эшләнә — в у́тренней прохла́де лу́чше рабо́тается
1) хо́лодно, моро́зно, прохла́днобүген салкын — сего́дня моро́зно
2) перен. хо́лодно, хала́тно, равноду́шно, безразли́чно, безуча́стно, прохла́дноэшкә салкын карау — равноду́шно относи́ться к рабо́те
3) перен. хо́лодно, су́хо, сде́ржанно, недоброжела́тельносалкынгына каршы алу — встре́тить хо́лодно
салкын гына сөйләшү — разгова́ривать су́хо
•- салкын тидерү
- салкын алдыру
- салкын тию
- салкын алу
- салкынга чыдам
- салкынга түзем
- салкынга чыдамлылык
- салкынга түземлелек••(аркадан, тәннән) салкын йөгерү — хо́лод (моро́з) по ко́же (по те́лу, по спине́)
салкын кан белән — хладнокро́вно
салкын канлы — хладнокро́вный
салкын карау — хала́тность
салкын корал — холо́дное ору́жие
салкын су койган кебек — как бу́дто холо́дной водо́й окати́ли (обли́ли)
салкын сугыш — холо́дная война́
-
2 көчле
1. прил.1) си́льный, кре́пкий, здоро́вый ( физически)көчле куллар — си́льные ру́ки
көчле организм — кре́пкий органи́зм
көчле көрәшчеләр — си́льные (здоро́вые) борцы́
2) си́льный, сме́лый, сто́йкийкөчле җитәкче — си́льный руководи́тель
көчле шәхес — си́льная ли́чность
көчле характер — сто́йкий хара́ктер
көчле карар кабул итү — приня́ть сме́лое реше́ние
3) в разн. знач. си́льный, могу́чий, могу́щественный, мо́щныйкөчле халык — могу́чий наро́д
көчле дәүләт — си́льное госуда́рство
көчле трактор — мо́щный тра́ктор
көчле ток — си́льный ток; то́ки высо́кой частоты́
көчле һөҗүм — мо́щный уда́р, нападе́ние
4) бога́тый, зажи́точный, состоя́тельныйкөчле хуҗалык — бога́тое (состоя́тельное) хозя́йство
5) си́льный, кре́пкий; гро́мкий (значительный по степени проявления) (ветер, пожар, голос, шум и т. п.)көчле салкын — кре́пкий моро́з
көчле яктылык — си́льный (ре́зкий) свет
көчле авырту — си́льная боль
көчле тәэсир — си́льное впечатле́ние
6) бу́рный, си́льныйкөчле язгы ташкын — бу́рный, весе́нний пото́к
көчле революция дулкыны — бу́рная революцио́нная волна́
көчле кул чабулар — бу́рные аплодисме́нты
7) си́льный, ве́ский, убеди́тельный, основа́тельныйкөчле дәлилләр — убеди́тельные (ве́ские) до́воды
8) си́льный, де́йственныйкөчле идеологик корал — де́йственное идеологи́ческое ору́жие
көчле тәнкыйть — си́льная кри́тика
көчле йогынты ясау — оказа́ть де́йственное влия́ние
9) кре́пкий, сильноде́йствующий (уксус, табак, запах)көчле дару — сильноде́йствующее лека́рство
10) си́льный, интенси́вныйкөчле үсеш — интенси́вное разви́тие ( экономики)
тупка тоту бик көчле булды — артобстре́л был о́чень интенси́вным
11) си́льный, хоро́ший, тала́нтливый, све́дущий, осведомлённыйкөчле сүз остасы — тала́нтливый ма́стер сло́ва ( о писателе)
көчле рәссам — тала́нтливый худо́жник
көчле укучы — си́льный учени́к
2. нареч.көчле тарихчы — све́дущий исто́рик
1) в разн. знач. си́льно, кре́пко; гро́мкокөчле сугу — уда́рить си́льно
бер-берсен көчле яраталар — кре́пко лю́бят друг дру́га
тавышы көчле яңгырый — го́лос звучи́т гро́мко
2) бу́рно, си́льнодискуссия бик көчле үтте — диску́ссия прошла́ о́чень бу́рно
көчле агу — течь бу́рно
3) ве́ско, убеди́тельно, основа́тельнокөчле җавап бирү — отвеча́ть ве́ско (убеди́тельно)
4) си́льно, хорошо́; тала́нтливомәкалә көчле язылган — статья́ напи́сана тала́нтливо
көчле уку — учи́ться хорошо́
борынгы тарихны көчле белә — хорошо́ зна́ет дре́внюю исто́рию
•- көчле рәвештә••көчле ихтыярлы — волево́й, си́льной во́ли ( о человеке)
көчле як — си́льная сторона́ (кого, чего-л.)
См. также в других словарях:
давыл — 1. Гадәттә явым алдыннан яки явым вакытында була торган җимергеч көчле җил. күч. Зур куәт һәм дәһшәт белән үтә торган эш хәл, процесс, күренеш 2. күч. Иҗтимагый хәрәкәттәге, җәмгыять тормышындагы дәһшәтле вакыйгалар, бәрелешләр тур.. Гауга, зур… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ныклы — Ышанычлы, таянырга мөмкин булган, җитди, төпле 5. Бик көчле дәрәҗәгә җиткән, каты (җил, салкын тур.) 6. Бай таза, зур мөмкинлекләре булган нык хуҗалык 7. Эш яки хәлнең бик каты, көчле, төпле, ныклы булын күрсәтә тагы да ныграк каушау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үткен — с. 1. Яхшы чәнчә яки яхшы кисә торган кырыйлы, нечкә яки юка йөзле; яхшы чәнчеп яки кисеп була торган үткен пәке. күч. Арык; очлаеп торган биянең сырты үткен 2. күч. Зирәк үткен акыллы 3. Елгыр, бик булдыклы үткен кызлар сизәрләр. рәв. Тәэсирле… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үткер — с. 1. Яхшы чәнчә яки яхшы кисә торган кырыйлы, нечкә яки юка йөзле; яхшы чәнчеп яки кисеп була торган үткен пәке. күч. Арык; очлаеп торган биянең сырты үткен 2. күч. Зирәк үткен акыллы 3. Елгыр, бик булдыклы үткен кызлар сизәрләр. рәв. Тәэсирле… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алкын — I. с. Мул сулы, көчле агымлы Агыйделкәй алкын, суы салкын. II. и. Күн итек, киез ката, читек һ. б. тамагы. (к. : Ылкын) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өрү — I. Өзек өзек тавышлар чыгару (эт, төлке тур.) 2. күч. Тиргәшү, әрләшү, орышу; начар сүзләр әйтү. II. ӨРҮ – 1. Һава агымын куу, куып күчерү, һаваны хәрәкәткә китерү (җил тур.). Кая да булса салкын һава керү, үтәли җил барлыкка килү тур. ярыктан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ух — ы. 1. Көчле теләкне белдерү өчен кулланыла ух, салкын су эчәсе иде 2. Соклану, шаккату, ис китү, гаҗәпләнү, шатлану, сөенү хисләрен белдергәндә кулл. 3. Ярсу, ачулану, тиргәү, рәнҗү, зарлану хисләрен белдергәндә кулл. 4. Канәгатьләнү хисен… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
